İLYAS ÜZÜM - TDV İslâm Ansiklopedisi

İLYAS ÜZÜM

Müellif toplam 59 madde veya madde bölümü telif etmiştir.
TDV İslâm Ansiklopedisi’ne katkıda bulunduğu ilim dalları:
    Fıkıh, Hadis, İslam Tarihi ve Medeniyeti, Kelâm ve Mezhepler Tarihi, Tefsir, Türk Dili ve Edebiyatı, Türk Tarihi ve Medeniyeti
Müellifin telif ettiği maddeler veya madde bölümleri
FIRAKU’ş-ŞÎA
İmâmiyye âlimlerinden Hasan b. Mûsâ en-Nevbahtî’nin (ö. 310/922 [?]) Şîa fırkalarına dair eseri.
GAZAP
Allah’a nisbet edilen haberî sıfatlardan biri.
HATİBZÂDE MUHYİDDİN EFENDİ
Fıkıh ve kelâm âlimi.
HÜCCET
Şîa literatüründe genellikle imam ve ondan sonra en yetkili kişi anlamında kullanılan bir terim.
HÜCCETULLĀH ale’l-ÂLEMÎN
Yûsuf b. İsmâil en-Nebhânî’nin (ö. 1932) Hz. Peygamber’in mûcizelerine dair eseri.
HÜKÜM / 1. Bölüm
Kelâm, mantık ve fıkıh ilimlerinde kullanılan bir terim.
HÜSEYİN / 2. Bölüm: Literatür
Hz. Peygamber’in torunu, Hz. Fâtıma ile Hz. Ali’nin küçük oğlu, Kerbelâ şehidi.
HÜSNİYYE
Şîa’ya ait çeşitli inançları Hüsniyye adlı bir câriyenin dilinden hasımlarına karşı savunan bir eser.
İBN BÂBEVEYH, Ebü’l-Hasan
İmâmiyye Şîası’nın önde gelen âlimlerinden.
İKĀB
Kâfirlere ve ilâhî emirlere uymayan kimselere verilen ceza anlamında bir terim.
el-İKTİSÂD
Ebû Ca‘fer et-Tûsî’nin (ö. 460/1067) Şîa inançlarına dair eseri.
İLLİYYÎN
İyilerin amel defterlerinin bulunduğu yer anlamında Kur’an terimi.
el-İRŞÂD
İmâmü’l-Haremeyn el-Cüveynî’nin (ö. 478/1085) kelâma dair eseri.
İSNÂAŞERİYYE / 2. Bölüm: KELÂM
On iki imam sistemini benimseyen Şiî fırkası.
İSNÂAŞERİYYE / 3. Bölüm: Literatür
On iki imam sistemini benimseyen Şiî fırkası.
İSTİSNA / 3. Bölüm: KELÂM
Bir şeyi küllî hüküm veya kural dışında tutmak anlamı çerçevesinde Arap edebiyatı, fıkıh ve kelâm ilminde kullanılan bir terim.
İYÂZÎ, Ebû Nasr
Hanefî âlimi.
KADERİYYE
Sorumluluk doğuran fiillerin sadece insan iradesiyle gerçekleştiğini ileri süren itikadî mezhep.
KEHF SÛRESİ
Kur’ân-ı Kerîm’in on sekizinci sûresi.
KEVSER SÛRESİ
Kur’ân-ı Kerîm’in yüz sekizinci sûresi.
KIYÂME SÛRESİ
Kur’ân-ı Kerîm’in yetmiş beşinci sûresi.
KIZILBAŞ
Eski dinî inançlarını ve geleneklerini kendilerine has bir İslâmî anlayışla birleştirip sürdüren Türkmenler’in bazı bâtınî-Şiî anlayışları benimsemesiyle ortaya çıkan terim, böyle bir dinî ve sosyal yapıya mensup kişi veya topluluk.
KİRÂMEN KÂTİBÎN
İnsanların söz ve davranışlarını kaydeden melekler.
KİTÂBİYAT / 7. Bölüm: KELÂM
Bir eserin telifinde başvurulan kaynaklar; eserleri tanıtan sistematik listeler, yazılar ve bunlar etrafında gelişen bilim dalı.
KİTAP
Kur’ân-ı Kerîm’de çeşitli anlamlarda kullanılan terim.
KUTLU BİLGİ
1944-1945 yıllarında yayımlanan aylık ilmî, dinî ve ahlâkî dergi.
KÜTÜB-i ERBAA
İmâmiyye Şîası’nın dört temel hadis kitabı.
LOKMÂN SÛRESİ
Kur’ân-ı Kerîm’in otuz birinci sûresi.
MAKĀM-ı MAHMÛD
Hz. Peygamber’in kıyamet gününde sahip olacağı mânevî konumu ifade eden bir tabir.
MECLİSÎ, Muhammed Takī
Şiî âlim ve müellifi.
MEMTÛRE
İmâmiyye Şîası içinde bir fırka.
MEZHEP / 1. Bölüm
Dinin inanç esaslarını veya amelî hükümlerini anlama ve yorumlama konusunda kendine özgü yaklaşımlara sahip düşünce sistemi; bu yaklaşımlar etrafında meydana gelen ekolleşmenin ürünü olan ilmî ve fikrî birikim.
MEZHEP / 3. Bölüm: Literatür
Dinin inanç esaslarını veya amelî hükümlerini anlama ve yorumlama konusunda kendine özgü yaklaşımlara sahip düşünce sistemi; bu yaklaşımlar etrafında meydana gelen ekolleşmenin ürünü olan ilmî ve fikrî birikim.
MİRDÂS b. ÜDEYYE
Basra Hâricîliği’nin önde gelen liderlerinden.
MOLLA KĀBIZ
Hz. Îsâ’nın Hz. Muhammed’den üstün olduğu fikrini ileri sürüp yaymaya çalışan kişi.
MUHASSİN b. ALİ b. EBÛ TÂLİB
Hz. Ali’nin Fâtıma’dan olan, anne karnında veya küçük yaşta öldüğü belirtilen oğlu.
MUTAHHARÎ, Murtazâ
İran İslâm Devrimi’nin gerçekleşmesinde önemli rolü olan Şiî âlimi.
MUTARRİF eş-ŞİHÂBÎ
Yemen’de kendi adıyla anılan Zeydî fırkasının kurucusu.
MÜCESSİME
Allah’ı cisim olarak düşünenleri veya O’na cismanî özellikler nisbet edenleri ifade eden bir terim.
NÂBİTE
Mu‘tezile kelâmcılarının, inanç konularında aklî istidlâle başvurmadıkları gerekçesiyle bazı âlimler için kullandıkları küçültücü isim.
NÂTIK-BİLHAK
Taberistan Zeydîliği imamlarından.
NESEFÎ, Mekhûl b. Fazl
Fıkıh ve kelâm âlimi, zâhid.
NESÎMÎ / 2. Bölüm: Görüşleri
Hurûfîliği ile tanınan mutasavvıf şair.
NOYAN, Bedri
Bektaşîliğin Bâbâgân kolunun otuz altıncı dedebabası.
NUSAYRÎLİK
Hz. Ali’ye ilâhlık isnat eden bâtınî bir fırka.
OSMÂNİYYE
Başlangıçta Hz. Osman taraftarlarını, daha sonra ilk üç halifeyi meşrû görüp Havâric ile Şîa dışında kalan müslüman çoğunluğunu ifade eden terim.
el-OSMÂNİYYE
Câhiz’in (ö. 255/869) Hz. Ebû Bekir’in Hz. Ali’den üstün olduğuna ve Şîa’nın imâmet konusundaki görüşlerinin eleştirisine dair eseri.
REC‘AT
Bazı Şiî gruplarına göre imamın ölümden veya gaybete girmesinden sonra zuhuru, İsnâaşeriyye Şîası’na göre ise kıyametin kopmasından önce imamların ve onlara zulmedenlerin yeniden dünyaya dönmesi anlamında bir terim.
SAFFÂR, Ebû İshak
Hanefî fakihi ve Mâtürîdî kelâmcısı.
SIFFÎN SAVAŞI / 2. Bölüm: KELÂM
Halife Hz. Ali ile Muâviye b. Ebû Süfyân arasında yapılan savaş (37/657).
SÜYÛRÎ
Şiî âlimi.
ŞÎA / 3. Bölüm
Hz. Peygamber’in vefatından sonra devlet yönetiminin Hz. Ali’ye ve onun soyundan gelenlere ait olduğu düşüncesi etrafında birleşen çeşitli grupların ortak adı.
ŞÎA / 5. Bölüm
Hz. Peygamber’in vefatından sonra devlet yönetiminin Hz. Ali’ye ve onun soyundan gelenlere ait olduğu düşüncesi etrafında birleşen çeşitli grupların ortak adı.
TAKRÎBÜ’l-MEZÂHİB
İslâm mezheplerinin ve özellikle Ehl-i sünnet ile Şîa’nın ortak amaçlar etrafında hareket etmesi anlamında bir tabir.
ZEYDÎLER
Zeydîliğin Yemen’de kurulan kolu.
TDV İslâm Ansiklopedisi'nden rastgele bir madde okumak ister misiniz?
BAŞKA BİR MADDE GÖSTER