İslâm dini ve medeniyeti kapsamında geniş bir perspektife ve zengin içeriğe sahip olan TDV İslâm Ansiklopedisi, dinler tarihi alanının terimleri, temel meseleleri, tarihi, literatürü ve önde gelen simaları hakkında da ilmî araştırmalara dayalı, yeterli ve güvenilir bilgiler sunmaktadır.

“Din” maddesinde din kavramının tanımı, kavramın tarihsel süreçte geçirdiği dönüşüm ve farklı inanç sistemlerinin din kavramına yönelik yaklaşımları gibi konular dinler tarihi alanının merkeze aldığı meseleler bağlamında işlenir. Buna ilaveten “dinler tarihi” başta olmak üzere XIX. yüzyıldan itibaren Batı’da gelişen ve Türk akademisinde de karşılık bulan din bilimlerinin temel alanları (“din sosyolojisi”, “din psikolojisi”, “din felsefesi”) “Din” maddesinin alt başlıkları olarak geniş bir perspektifte ele alınır.

TDV İslâm Ansiklopedisi pek çok din ve inanışı ayrı madde başlıkları halinde işlemiştir. Son ilâhî din olan “İslâm” hem doğuşu ve yayılışı hem de vahiy geleneği içerisindeki konumu açısından dinler tarihi disiplini çerçevesinde incelenir. Yaşayan dünya dinlerinin (“Yahudilik”, “Hıristiyanlık”, “Mecûsîlik”, “Sâbiîlik”, “Hinduizm”, “Budizm”, “Sih dini”, “Taoculuk”, “Konfüçyüsçülük”, “Şintoizm”) tarihleri, kutsal metinleri, inanç esasları ve İslâm ile ilişkilerine dair özlü bilgiler, bu dinlere ait müstakil madde başlıklarında verilir. Geçmişte veya günümüzde aktif olan dinî gruplar, mezhepler, hareketler ve yapılar (“Katoliklik”, “Ortodoksluk”, “Protestanlık”, “Sâmirîler”, “Süryânîler”, “Karâîlik”, “Nestûrîlik”, “Fener Rum Ortodoks Patrikhânesi”, “Yehova Şahitleri”, “Maniheizm”, “Şamanizm”, “Yezîdiyye” vs.) bütün yönleriyle birer madde olarak ansiklopedide yer almaktadır.

“Âdem”, “Nûh”, “İbrâhim”, “Mûsâ” gibi Kur’ân’da adı geçen peygamberlerin yanında hem İslâm hem de diğer semavî dinlerce önemli figürler olarak kabul edilen “Havvâ”, “Hâmân” “Tâlût”, “Belkıs”, “İmrân”, “Âsiye” ve “Meryem” gibi isimler de madde olarak okuyucuya sunulmaktadır. Ayrıca mensup oldukları dinlerin tarihinde önemli etkiler bırakmış “Sâmirî”, “Ebû Îsâ Verrâk”, “Yuhannâ ed-Dımaşkī” ve “Sabatay Sevi” gibi kişiler de madde başlığı olarak ansiklopedide yer bulmuşlardır.

Klasik dönemde dinler tarihi disiplininin öncüsü sayılabilecek “Bîrûnî”, “İbn Hazm”, “Şehristânî”, “Saîd b. Yûsuf Feyyûmî” gibi bilginler, diğer yönlerinin yanında bu alana etkileri bakımından da ele alınmışlardır. Modern bir disiplin olarak dinler tarihine ciddi katkılarda bulunmuş “Erwin Isak Jakob Rosenthal”, “Abraham Geiger”, “Hava Lazarus-Yafeh”, “Ernest Gellner”, “Henrik Samuel Nyberg”, “Hikmet Tanyu”, “Yaşar Kutluay” ve “Günay Tümer” gibi simaların biyografileri de madde başlığı olarak okuyucuya sunulmaktadır.

Pek çok ilim dalı ile irtibatı olan “ahid”, “âyin”, “cenaze”, “dua”, “hac”, “kabir”, “matem”, “nübüvvet”, “ölüm” gibi kavramlar ilgili maddelerin ayrı bölümlerinde dinler tarihi açısından da incelenir. Bunun yanında farklı dinlere has “aforoz”, “aslî günah”, “rabbâniyyûn”, “yoga” gibi kavramlara; “engizisyon”, “papalık”, “hahambaşılık” gibi kurumlara; “ağlama duvarı”, “Ağrı dağı”, “Nâsıra” ve “Sînâ” gibi mekânlara; “ahid sandığı”, “çarmıh”, “muska”, “tesbih” gibi nesnelere ait maddeler de dinler tarihi açısından doyurucu bilgiler ihtiva eder.

TDV İslâm Ansiklopedisi’nde dinler tarihi literatürü de göz ardı edilmemiştir. “Tevrat”, “Zebur”, “İncil”, “Kitâb-ı Mukaddes”, “Talmud”, “Vedalar” gibi farklı dinlerin kutsal metinlerine ait maddelerin yanı sıra, modern öncesi dönemde disiplinin inceleme sahası için birincil kaynak sayılacak Arâisü’l-Mecâlis, Debistân-ı Mezâhib, Kitâbü’l-Esnâm, el-Milel ve’n-Nihal, Tahkīku mâ li’l-Hind gibi metinler de müstakil maddeler olarak ansiklopedide yer almaktadır. Zikredilen eserlere ilaveten, İslâmî literatürde dinler ve mezhepler tarihiyle ilgili eserlerin ortak adı olan “milel ve nihal” de bir çatı kavram olarak ayrı bir maddede incelenir.

Telif ve redaksiyon aşamalarında çoğunluğu Türkiye’den olmak üzere dünyanın çeşitli ülkelerinden iki bini aşkın araştırmacı ve ilim adamının katkıda bulunduğu TDV İslâm Ansiklopedisi’nin dinler tarihi maddeleri de alanında uzman kişilerce kaleme alınmıştır.