RIZA KURTULUŞ - TDV İslâm Ansiklopedisi

RIZA KURTULUŞ

Müellif toplam 170 madde veya madde bölümü telif etmiştir.
TDV İslâm Ansiklopedisi’ne katkıda bulunduğu ilim dalları:
    Arap Dili ve Edebiyatı, İranî Diller ve Edebiyatları, İslam Bilim Tarihi, İslam Felsefesi ve Ahlak, İslam Tarihi ve Medeniyeti, İslam Toplumları ve Coğrafyası, Kelâm ve Mezhepler Tarihi, Tasavvuf, Tefsir, Türk Dili ve Edebiyatı, Türk Tarihi ve Medeniyeti, Urdu ve Mücavir Diller ve Edebiyatları
Müellifin telif ettiği maddeler veya madde bölümleri
ABBAS ZERYÂB
İranlı tarihçi.
AFRİKA / 3. Bölüm: Afrika'da Başlıca İslâmî Cihad ve Direniş Hareketleri
Yeryüzünün Asya’dan sonra ikinci büyük kıtası.
AHMED GÜLÇÎN-i MEÂNÎ
İranlı tarihçi, şair ve bibliyograf.
AHMED ŞEHÎD
Hindistan’da İngilizler’e ve Sihler’e karşı verilen mücadelede önemli rol oynayan Tarîkat-ı Muhammediyye hareketinin kurucusu.
AHMEDÜ BAMBA
Senegal’de en güçlü tarikat olan Mürîdiyye’nin kurucusu.
AHTER
1876-1896 yıllarında İstanbul’da yayımlanan ilk önemli Farsça gazete.
ÂKĀ HÂN-ı KİRMÂNÎ
İranlı aydın ve yazar.
ALMANYA / 4. Bölüm: ALMANYA'DA İSLÂM ARAŞTIRMALARI
Orta Avrupa’da bugün doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrılmış bulunan ülke.
AMERİKA / 2. Bölüm: KITADA İSLÂMİYET
Batı yarı küresinde yer alan dünyanın ikinci büyük kıtası.
ARJANTİN / 2. Bölüm
Güney Amerika’da ülke.
ÂRZÛ
Hindistanlı sözlük yazarı ve şair.
ASYA / 7. Bölüm: KITADA İSLÂMİYET
Dünyanın en büyük kıtası.
AVRUPA / 4. Bölüm: KITADA İSLÂMİYET
Okyanusya’dan sonra dünyanın ikinci küçük kıtası.
BAGİRMİ
Orta Afrika’da kurulan eski bir İslâm devleti ve bugün Çad Cumhuriyeti’nde bir bölge.
BÂKIR HAN
İran Meşrutiyet Hareketi’nin Güney Azerbaycan liderlerinden.
BANKİPÛR
Hindistan’da Patna şehrinin kütüphanesiyle ünlü batı kesimi.
BATALYEVS
İspanya’nın Extremadura bölgesinde bir şehir.
BENTEM
Cava adasının kuzeybatısında eski bir İslâm devleti ve devletin merkezi olan şehir.
BEYÂNÎ, Mehdî
İran’da modern kütüphaneciliğin öncüsü, hattat ve yazma eserler uzmanı.
BİHBEHÂNÎ, Muhammed
İranlı Şiî müctehidi ve dinî lider.
CÂCERM
İran’ın kuzeydoğusunda bir şehir.
CÂMİU’l-ULÛM
Fahreddin er-Râzî’nin (ö. 606/1210) Farsça ansiklopedik eseri.
CEMALZÂDE, Muhammed Ali
Modern İran hikâyeciliğinin öncüsü, yazar.
CEYHÂNÎ
Sâmânî veziri ve meşhur İslâm coğrafyacısı.
CÜRCÂN
Hazar denizinin güneydoğusunda tarihî bir şehir ve bu şehrin merkez olduğu eyalet.
DÂRÂBÎ
İranlı tezkire yazarı ve şair.
DARGINLAR
Dağıstan’da yaşayan müslüman bir topluluk.
DEMAK
XV. yüzyılın son çeyreğinde kurulan ve yaklaşık bir asır süren Cava adasındaki bağımsız ilk müslüman devleti.
DÜNBÜLÎ
Kaçar dönemi tarihçisi, edip ve şair.
DÜVEYHÎ
Şâzeliyye-Reşîdiyye tarikatının kurucusu Sudanlı sûfî.
EBÛ ŞEKÛR-i BELHÎ
Sâmânîler devrinde yaşayan İranlı şair.
EBÜ’l-HASAN CİLVE
İranlı filozof ve şair.
ECMÎR
Hindistan’da Racastan eyaletinin ikinci büyük şehri ve Çiştiyye tarikatının merkezi.
EDÎB-i NÎŞÂBÛRÎ, Muhammed Takī
İranlı âlim ve şair.
EFŞÂR, Îrec
İranlı kütüphaneci ve bibliyografya uzmanı.
EMÎR HÜSREV-i DİHLEVÎ
Hindistan’da yaşayan Türk asıllı şair, tarihçi ve mutasavvıf.
EŞREF-i MÂZENDERÂNÎ
İranlı şair, hattat ve nakkaş.
EVRÂDÜ’l-AHBÂB
Kübrevî şeyhi Ebü’l-Mefâhir Yahyâ b. Ahmed el-Bâharzî’nin (ö. 736/1335) tasavvuf âdâbına dair Farsça eseri.
FASÎH-i HÂFÎ
Timurlular döneminde yaşayan devlet adamı ve tarihçi.
FİGĀNÎ, Baba
Fars edebiyatında sebk-i Hindî’nin kurucusu sayılan İranlı şair.
FİJİ
Büyük Okyanus’ta takımadalardan meydana gelen ülke.
FITZGERALD, Edward
Farsça’dan yaptığı tercümeleriyle tanınan İngiliz şarkiyatçısı, şair.
GAO
Mali Cumhuriyeti’nde şehir.
GENGÛHÎ, Abdülkuddûs
Çiştiyye tarikatının Sâbiriyye koluna mensup Hindistanlı mutasavvıf şair.
GOTTSCHALK, Hans Ludwig
Yahudi asıllı Alman şarkiyatçısı.
GÜNEY AFRİKA CUMHURİYETİ
Afrika’nın en güneyindeki ülke.
HAMÂDU MÛSÂ
Kuzey Afrika’da tanınmış bir mutasavvıf.
HÂNSEVÎ
Çiştiyye tarikatına mensup Hintli mutasavvıf.
HASAN DİHLEVÎ
Hindistanlı mutasavvıf, şair ve menâkıbnâme müellifi.
HASRET MOHÂNÎ
Hindistanlı gazeteci, şair ve siyaset adamı.
HÂTIRAT / 3. Bölüm: FARS EDEBİYATI
Yaşanılmış olayların anlatıldığı otobiyografik eserlerin ortak adı.
HEFT EVRENG
Abdurrahman-ı Câmî’nin (ö. 898/1492) yedi mesneviden oluşan eseri.
HİSÂFÎ
Şâzeliyye’nin Mısır’daki bir kolu olan Hisâfiyye’nin kurucusu.
HUCEND
Tacikistan’da şehir ve bu şehrin merkez olduğu idarî bölge.
HUDEYDE
Yemen Cumhuriyeti’nin Kızıldeniz kıyısındaki en önemli liman şehri.
HUDÛDÜ’l-ÂLEM
Farsça yazılan ilk coğrafya kitabı.
HÜSEYİNŞÂHÎLER
1494-1538 yılları arasında Bengal’de hüküm süren bir İslâm hânedanı.
İBN ÂŞİR, Ebü’l-Abbas
Mağribli mutasavvıf ve âlim.
İBN EBÛ HACELE
Mağribli şair ve edip.
İBN İSFENDİYÂR
Târîḫ-i Ṭaberistân adlı eseriyle meşhur olan İranlı tarihçi.
İBN UNEYN
Hicivleriyle tanınan şair ve vezir.
İBN ZAHÎRE
VIII-X. (XIV-XVI.) yüzyıllarda yaşayan, Benî Mahzûm’a mensup birçok âlimin yetiştiği bir aile.
İFRENÎ
Tarihçi, edip, fakih, muhaddis ve dil âlimi.
İKBÂL-i ÂŞTİYÂNÎ
İranlı tarihçi.
İLYÂSÎLER
932-974 yılları arasında İran’ın Kirman bölgesinde hüküm süren bir hânedan.
İNÂYETULLAH HAN
Hindistan’da faaliyet gösteren hâksâr hareketinin kurucusu.
İNCÛLULAR
1303-1357 yılları arasında Fars ve İsfahan’da hüküm süren bir hânedan.
İNGİLTERE / 5. Bölüm: İNGİLTERE'DE İSLÂM ARAŞTIRMALARI
Avrupa’nın kuzeybatısında bir ada devleti.
İNŞÂ / 2. Bölüm: Fars Edebiyatı
Resmî yazışmaları belirten edebî tür, dil bilimi ve fıkıhta haber karşıtı olarak kullanılan bir ifade kategorisi.
İSFAHÂNÎ, Ebû Mansûr
Sûfî ve hadis âlimi.
İSFİZÂRÎ, Ebû Hâtim
Matematikçi ve astronom.
el-İSTİBSÂR
VI. (XII.) yüzyıla ait bir tarihî coğrafya eseri.
JEFFERY, Arthur
Amerikalı şarkiyatçı, Kur’an ilimleri uzmanı.
KĀÂNÎ-i ŞÎRÂZÎ
İran’da Kaçar hânedanı döneminin en ünlü şairi.
KAÇARLAR / 2. Bölüm: Kültür ve Medeniyet
Bir Türkmen oymağı ve İran’da hüküm süren bir hânedan (1796-1925).
KAMBOÇYA
Asya’nın güneydoğusunda Tayland körfezi kıyısında ülke.
KĀNİÎ-i TÛSÎ
İranlı şair.
KÂŞÂN
İran’da çinileriyle ünlü tarihî şehir.
KAZVÎNÎ, Alâüddevle
İranlı şair ve tezkire yazarı.
KAZVÎNÎ, Mîr Yahyâ
İranlı tarihçi.
KEBÎR
Kebîrpanthîler tarikatının kurucusu kabul edilen Hindistanlı sûfî.
KEMÂLEDDÎN-i HÂRİZMÎ
İranlı sûfî ve şair.
KERBELÂ / 2. Bölüm
Hz. Hüseyin’in türbesinin bulunmasından dolayı Şiîler’ce kutsal sayılan şehir.
KERERÂNÎLER
Bengal Sultanlığı’nın 1564-1576 yılları arasında hüküm süren altıncı ve son hânedanı.
KERİM HAN ZEND
İran’da hüküm süren Zend hânedanının kurucusu ve ilk hükümdarı (1751-1779).
KEŞFÜ’l-ESRÂR
Reşîdüddîn-i Meybüdî’nin (ö. 520/1126’dan sonra) Farsça tasavvufî Kur’an tefsiri.
KEYÂNÎLER
Milâttan önce 900-775 yılları arasında İran’da hüküm süren bir hânedan.
KEYKÂVUS b. İSKENDER
Ḳābûsnâme adlı eseriyle tanınan Ziyârî hükümdarı.
KORE CUMHURİYETİ / 1. Bölüm
Doğu Asya’nın Kore yarımadasında devlet.
KRAČKOVSKIJ, Ignatij Julianovič
Rus şarkiyatçısı.
KUMUKLAR
Dağıstan’da yaşayan müslüman bir Türk kavmi.
KÜLLİYAT / 1. Bölüm
Bir kişiye ait eserlerin veya belli bir konudaki çalışmaların yer aldığı derleme.
LÂHÎCÂN
İran’ın kuzeyinde Hazar denizi kıyı şeridinin çok yakınında bir şehir.
LÂHÎCÎ, Muhammed b. Yahyâ
İranlı mutasavvıf-şair.
LÂRİSTAN
İran’da coğrafî bir bölge.
LEBÎBÎ-i HORASÂNÎ
İranlı şair.
LUGATNÂME
Ali Ekber Dihhudâ’nın (ö. 1955) Fars diliyle ilgili büyük ansiklopedik sözlüğü.
LUR-ı BÜZÜRG
1155-1424 yılları arasında Luristan ve Hûzistan’da hüküm süren mahallî bir emirlik.
LUR-ı KÛÇEK
Luristan’ın kuzey ve batısında hüküm süren mahallî emirlik (1184-1597).
LURİSTAN
İran’ın güneybatısında bir eyalet.
MAÂRİF
Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’nin babası Bahâeddin Veled’in (ö. 628/1231) Farsça tasavvufî eseri.
MAĞRİBÎ, Ahmed Kehattû
Hindistanlı mutasavvıf.
MAHMÛD-ı GÂVÂN
Behmenî veziri.
MÂKÛ
İran Azerbaycanı’nda eski bir hanlık merkezi olan şehir.
MASSÉ, Henri
Fransız şarkiyatçısı.
MELİKÜ’t-TÜCCÂR
İran ve Hindistan’da tüccarların reislerine verilen unvan.
MENÛÇİHRÎ
İranlı şair.
MERZÜBÂNNÂME
X. yüzyılda yazılmış Farsça bir ahlâk kitabı.
MES‘ÛD-i SA‘D-i SELMÂN
İran asıllı Gazneli devri şairi.
MEZÂRIŞERİF
Afganistan’da bir şehir.
MÎRHORD
Çiştiyye tarikatının tarihine dair Siyerü’l-evliyâʾ adlı Farsça eserin müellifi.
MİRZA TAKĪ HAN
İranlı ıslahatçı devlet adamı.
MUASKERÎ
Cezayirli tarihçi.
MUHAMMED ALİ TERBİYET
Azerbaycanlı devlet adamı ve yazar.
MUHAMMED HASAN HAN
İranlı devlet adamı ve yazar.
MUHAMMED RIZÂ ŞAH PEHLEVÎ
Pehlevî hânedanının ikinci ve son hükümdarı (1941-1979).
MUHTEŞEM-i KÂŞÂNÎ
İranlı şair.
MUNTAZIRÎ
İranlı âlim ve siyasî lider.
MUZAFFERÎLER
Güney ve Batı İran’da hüküm süren mahallî bir hânedan (1318-1393).
MÜCTEBÂ MÎNOVÎ
İranlı ilim adamı ve edip.
MÜDERRİS-i RAZAVÎ
İranlı ilim adamı ve nâşir.
MÜLEMMA‘
Eski Fars ve Türk edebiyatlarında farklı dillerde söylenmiş mısraların oluşturduğu şiir.
MÜNZEVÎ, Ali Nakī
İranlı araştırmacı, bibliyografya yazarı.
NÂDİR ŞAH
Afgan kralı (1929-1933).
NAHŞEBÎ, Ziyâeddin
Hindistan’da yaşamış mutasavvıf ve şair.
NASRÂBÂDÎ, Muhammed Tâhir
Tezkire yazarı ve şair.
NECÎBÜDDİN TEBRÎZÎ
Kübrevî-Zehebî şeyhi, şair.
NEZRÜLİSLÂM
Bengladeş’in millî şairi, yazar ve bestekâr.
NİZÂRÎ-i KUHİSTÂNÎ
İranlı şair.
OUSELEY, Sir William
İngiliz şarkiyatçısı.
ÖRFÎ-i ŞÎRÂZÎ
İranlı şair.
PERVÎZ NÂTİL HÂNLERÎ
İranlı şair, dilbilimci ve devlet adamı.
POPE, Arthur Upham
Amerikalı şarkiyatçı.
PÛR-i BAHÂ-yi CÂMÎ
İranlı şair.
RIZÂ ŞAH PEHLEVÎ
Pehlevî hânedanının kurucusu olan İran şahı (1925-1941).
RÛNÎ
Gazneliler dönemi İran şairi.
SA‘DULLAH HAN
Bâbürlü Hükümdarı Şah Cihan’ın veziri.
SAÎD-i NEFÎSÎ
İranlı edebiyatçı ve yazar.
SELİM, Muhammed Kulî
İranlı şair.
SİNDBÂDNÂME
Doğu-İslâm edebiyatlarının ortak hikâye mecmualarından biri.
STOREY, Charles Ambrose
İngiliz şarkiyatçısı.
SÜRÛŞ-i İSFAHÂNÎ
İranlı şair.
ŞEBÂNKÂREÎ
İranlı şair ve tarihçi.
ŞEMS-i MÜNŞÎ
Münşî ve sözlük yazarı.
ŞEYBÂNÎ, Ebû Nasr
Kaçarlar devri Fars şairi.
ŞÎRÂZÎ, Bismil
İranlı şair ve tezkire yazarı.
ŞÎRÂZÎ, Mîr Fethullah
Bâbürlüler dönemi devlet adamı, âlim.
ŞÜŞTER
İran’ın güneybatısında tarihî bir şehir.
TAKĪ-i EVHADÎ
İranlı şair ve tezkire yazarı.
TAKĪZÂDE, Seyyid Hasan
İranlı devlet adamı ve yazar.
TÂLİBOF
İranlı yazar ve şair.
TENKİT / 2. Bölüm: FARS EDEBİYATI
Değerini ortaya koymak amacıyla genelde sanat ve özelde bir edebiyat eserinin belirlenmiş ölçütlere göre incelenmesi ve analizini konu alan bilim dalı.
TRİNİDAD ve TOBAGO / 2. Bölüm
Güney Amerika’nın kuzeyinde adalardan oluşan ülke.
TUĞRÂ-yi MEŞHEDÎ
İranlı şair ve münşî.
TÛS
İran’da tarihî bir şehir.
ÜSTÂN
İran’da idarî bölgelere verilen isim.
VİSÂL-i ŞÎRÂZÎ
Kaçarlar dönemi şairi, hattat ve müzehhip.
YENİ ZELANDA / 2. Bölüm
Büyük Okyanus’un güneyinde bir takımada ülkesi.
YÛSUF ve ZÜLEYHÂ / 2. Bölüm: FARS EDEBİYATI
Yûsuf peygamberin Züleyhâ ile olan kıssası etrafında yazılan edebî eserlerin ortak adı.
ZENDLER
İran’da hüküm süren bir hânedan (1751-1794).
ZİMBABVE / 2. Bölüm
Güney Afrika’da bir ülke.
ZİYÂ ŞÜKÛN
Eğitimci ve sözlük yazarı.
TDV İslâm Ansiklopedisi'nden rastgele bir madde okumak ister misiniz?
BAŞKA BİR MADDE GÖSTER